KUR’AN’A VE SÜNNETE GÖRE DİYALOG
 İslam’ın
dışında hiçbir din ve Kur’an’ın dışında hiçbir kitap, diyalog, hoşgörü,
kardeşlik ve vahdete yönelmeyi, dağınıklıktan ve başıboşluktan uzak durmayı
tavsiye etmemiştir. Kur’an-ı Kerim, diğer din ve düşünce gruplarıyla nasıl bir
ilişki kurulması gerektiği hususunda muhataplarını yeterince aydınlatır. Aynı
şekilde Müslümanların birbirleriyle ve diğer din mensuplarıyla nasıl bir irtibat
içinde olmaları gerektiğini bildirir.
Müslümanlar hangi kavim, mezhep ve düşünceden olurlarsa olsunlar, aralarındaki
müşterekler fazla, ayrılıklar ise cüzidir. Müslümanlar arasında bu derece
yoğunlukta müştereklerin bulunması diyalogu zaruri kılmaktadır. Fazla olan
müşterekleri görmezden gelip cüzi ayrılıklara takılarak ihtilafları körüklemek
ve düşmanlık kapılarını aralamak akıl, izan ve basiretle uyuşmadığı gibi,
İslam’ın hiçbir şekilde tasvip etmediği bir tutumdur.
Müslümanların birbirleriyle diyalog geliştirmeleri aklın gereği olup gelişmeler
Müslümanları buna mecbur etmektedir. Bugün çok ihtiyaç duydukları halde
Müslümanların diyalog için gerekli adımları atmamaları, birlikte çözebilecekleri
problemlerini diyalogdan uzak kalarak çözememeleri sıkıntılarını arttırmaktadır.
Kur’an-ı Kerim, Müslümanlar arasında diyalog ekseninde şu ortak noktalar
çerçevesinde yol alınmasını istemektedir:
Tevhide Olan İnanç:
Kur’an’a göre diyalogun birinci şartı tevhiddir. Tevhid konusu her ne kadar
diğer semavi dinlerle bir müşterekliğe sahip olsa da, kavrama yüklenilen mana
incelendiğinde aralarında ciddi ayrılıkların bulunduğu görülür.
İslam-i literatürde tevhid, bir olan Allah Teala’ya ve O’nun kullarından
inanmalarını istediği şeylere iman etmektir. Örneğin gayba, meleklere, kitaplara
ve peygamberlere iman İslami tevhidin özelliklerindendir. Allah Teala konuyla
ilgili şunları buyurmaktadır:
“Şüphesiz bu, benim dosdoğru yolumdur. Buna uyun. (Başka) yollara uymayın.
Zira o yollar sizi Allah’ın yolundan ayırır. İşte sakınmanız için Allah size
bunları emretti. “ (Enam 153)
Hz. Resul-i Ekrem (Sav)’e İtaat ve Ona Uymak
İslam ümmetinin inancını ve hayatını sürdürmede dayandığı ikinci kaynak Hz.
Resul-i Ekrem (sav)’in sünnet-i seniyesidir. Her Müslüman O’nun sünnetine
uymakla vazifeli olduğu gibi, sünnet-i seniyeyi ferdi, toplumsal, siyasi,
sosyal, ekonomik, adli ve diğer alanlarda geçerli kılmak için çabalamalıdır.
Çünkü doğrudan Allah Teala tarafından görevlendirilen Resul-i Ekrem (sav)’in
bütün hareketleri ve konuşmaları vahiyden neşet etmektedir.
“O, hevadan (kendi istek, düşünce ve tutkularına göre) konuşmaz. O
(söyledikleri), yalnızca vahyolunmakta olan bir vahiydir. “ (Necm 3-4)
Hz. Resul-i Ekrem (sav)’in konuşmalarının kaynağında heva ve hevesin yeri
olmadığından ve sözleri vahye dayanağından, O’nun sünneti ilahi bir karakter
taşımaktadır. Buna göre O’nun verdiği emirlere hiçbir itirazda bulunmadan
Mü’minlerin uyması gerekir.
“Ey iman edenler, Allah’a itaat edin; elçiye itaat edin ve sizden olan emir
sahiplerine de. Eğer bir şeyde anlaşmazlığa düşerseniz, artık onu Allah’a ve
elçisine döndürün. Şayet Allah’a ve ahiret gününe iman ediyorsanız. Bu, hayırlı
ve sonuç bakımından daha güzeldir. “ (Nisa 59)
“Kim Resûl’e itaat ederse, gerçekte Allah’a itaat etmiş olur. Kim de yüz
çevirirse, Biz seni onların üzerine koruyucu göndermedik” (Nisa 80)
Kuran ve Sünnet
Yukarıda kısaca değinildiği gibi Allah’ın kitabı ve Resul-i Ekrem (sav)’in
sünneti Müslümanlar arasındaki diyalogunun ana eksenini oluşturur. Zaten her
Müslümanın Kur’an ve sünnete uymakla mükellef olduğu bütün Müslümanların
ortaklaşa kabul ettiği bir hükümdür. Bunların inkarı dinden çıkmaya sebep
olmaktadır. Mü’minleri hakikate, sabra ve kararlıca bir duruşa davet eden Kur’an,
Mü’minler için en büyük klavuzdur:
“Şüphesiz, bu Kur’an, en doğru yola iletir ve salih amellerde bulunan
mü’minlere, onlar için gerçekten büyük bir ecir olduğunu müjde verir. “ (İsra
9)
Şüphesiz Kur’an’dan sonra Resul-i Ekrem (sav)’in sünneti kılavuzluk görevini
icra eden ikinci kaynaktır:
“…Resûl size ne verirse artık onu alın, sizi neden sakındırırsa artık ondan
sakının ve Allah’tan korkun. Şüphesiz Allah, cezası (ikâbı) pek şiddetli
olandır. “ (Haşr 7)
“Ey iman edenler! Allah’a itaat edin. Peygamber’e ve sizden olan ülülemre de
itaat edin. Eğer bir hususta anlaşmazlığa düşerseniz Allah’a ve ahirete
gerçekten inanıyorsanız onu Allah’a ve Resûl’e götürün (onların talimatına göre
halledin); bu hem hayırlı, hem de netice bakımından daha güzeldir. “ (Nisa
59)
Ayet-i kerimelerde geçtiği gibi Kur’an ve sünnet Mü’minlerin tutum, davranış ve
hayatlarını tanzimde ana ekseni oluşturmaktadır.
İslam Kardeşliği
İman, toplumun fertleri arasında özel bir ilişki şeklinin kurulmasına yol açar.
Kadın erkek, siyah, beyaz, Arap, Fars, Kürd, Türk, Afrikalı, Asyalı gibi farklı
şahıs ya da toplumlar dünyanın farklı coğrafyalarından oldukları halde, iman
sayesinde İslam ümmetinin fertleri ve kardeş olma kimliğini kazanmaktadırlar.
İslam kardeşliği dairesinde kavimsel ve bölgesel özelliklerin hiçbir değeri
yoktur. Kavimleri, renkleri, coğrafyaları ve sosyal yapıları ümmet fertleri
olmada kişiye bir imtiyaz tanımamaktadır. Hangi milletten ve coğrafyadan
olurlarsa olsunlar, insanları üstün kılan biricik özellik takvalı olmalarıdır.
Meramımızı kamil şekilde açıklayan Kur’an-ı Kerim her alanda olduğu gibi bu
konuda da yüreğimize serpmektedir:
“Ey insanlar! Doğrusu biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık. Ve
birbirinizle tanışmanız için sizi kavimlere ve kabilelere ayırdık. Muhakkak ki
Allah yanında en değerli olanınız, O’ndan en çok korkanınızdır…” (Hucurat
13)
“Müminler ancak kardeştirler. Öyleyse kardeşlerinizin arasını düzeltin…”
(Hucurat 10)
İslam’ın Zahirine Uymak
Kur’an-ı Kerim, Müslümanlar arasında ihtilaflara, çekişmelere ve anlaşmazlıklara
sebep olan batını araştırma ve niyet okumaların yapılmamasını, İslam’ın zahirini
esas alarak Mü’minlerle diyalog kurulmasını emreder. Bugün Müslümanlar arasında
yaygın olarak varlığını sürdüren problemlerden çoğu, Kur’an-ı Kerimin bu
emirlerine riayet etmemekten kaynaklanmaktadır.
“Ey iman edenler, Allah yolunda adım attığınız (savaşa çıktığınız) zaman
gerekli araştırmayı yapın ve size (İslam geleneğine göre) selam verene, dünya
hayatının geçiciliğine istekli çıkarak: “Sen mü’min değilsin” demeyin…”
(Nisa 94)
İslam, Mü’minlerle ilgili tutum ve davranışların içyüzünü araştırarak,
açıklanmaması gereken yönlerini deşifre anlamındaki tecessüsü yasaklamaktadır.
Zira tecessüs sayesinde Mü’minlerin sırları deşifre edilebilmekte, ayıpları
gözler önüne serilebilmektedir. Resul-i Ekrem (sav) Mü’minlerin ayıplarının
araştırılmasını yasaklarken, Medine’de yaşayan münafıkları ve kalplerinde
hastalık bulunanları da bu çerçeveye almış, ayıplarının araştırılmamasını
istemişti.
Hz. Resul-i Ekrem (sav)’in Sünneti Çerçevesinde Diyalog
Söz, eylem ve takrirden ibaret olan Hz. Resul-i Ekrem (sav)’in sünneti,
Kur’an’ın açıklayıcısı ve tefsiri mahiyetindedir. Hidayet yolunu gösteren Kur’an-ı
Kerim, toplumu en ideal noktaya ve kemale ulaştırma yollarını tanıtır. Resul-i
Ekrem (sav)’in sünneti, bu hedeflere ulaşmaya yönlendirirken, engelleri ve
tehditleri bir bir gözler önüne serer.
Kur’an-ı Kerim, Müslümanları tefekküre, ahlaki kerametlere, sağlıklı bir hayata
ve vahdete davet ederken, Müslümanlar arasında zaafa, gevşemeye ve soğumaya
sebep olacak ihtilaflardan ve çekişmelerden kaçınılmasını istemektedir. Diğer
taraftan Hz. Resul-i Ekrem (sav) Müslümanların izzet ve kerametlerinin korunması
için yapılması gerekenleri bir bir açıklar. Müslümanların zarar görmelerine
sebep olacak çekişme ve çarpışmaların önünün alınmasını isteyerek bu konuda
ümmetine uyarılarda bulunur. Zaten Müslümanların sıkıntı ve felaketlerden
kurtulmaları, İslami toplumun hedeflerine ulaşmak için ilmin gölgesinde diğer
Müslümanlarla diyaloga geçmeleri, konuşmaları ve paylaşmalarıyla mümkün
olacaktır.
Devam edecek…
İbrahim Fırat
|
