Psikolojik Savaşın Hedefleri

Geçmiş yazılarda uygulama alanlarına göre psikolojik savaşın amaçlarına değinmiştik. Bu yazıda psikolojik savaşın hedeflerini ele alacağız. Ulaşmak istenen şeye hedef denir. Psikolojik operasyonun hedefleri ve alanı hem çok geniş hem de çok büyüktür. Devletler hedeflerini elde etmek için birçok alanda psikolojik savaştan istifade ederler. Psikolojik operasyonlarda asıl olan, devletlerin milli çıkarlarını korumadır.

Psikolojik operasyonların hedefleri:

1-Tahkimi (Sağlamlaştırma) hedefler: Uygulayıcının hedefleriyle bire bir örtüşen, menfaatlerine uyan ve halkın kültüründe var olan unsurlardır. Bunlar takviye edilerek hedeflere ulaşılmaya çalışılır. Tahkim amaçlı yürütülen psikolojik savaş genel olarak toplumun benimsediği ve uyumda zorlanmadığı konular üzerine bina edilir. Toplumun asgari müşterekleri sayılan, her kesim tarafından benimsenen hatta korunan değerler üzerinden yürütülen savaş genelde olumlu sonuçlar verir. Dini ve milli duygulardan istifade yoluna gidilen bu yönteme müspet psikolojik savaş da denir. Uygulama için toplumda kabul görmüş şahsiyetlerden de istifade edilir. Toplum için değer arz eden önemli günler, inanç ve gelenekler öne çıkarılarak duygusal bir yaklaşım sergilenir. Bazen de meydana gelen bir olumsuzluğu bertaraf etmek amaçlı istifade edilir. İslam dinine karşı olmalarına, en azından benimsememelerine rağmen devletlerin ve birçok örgütün Şehid ve şehadet olgusundan sıkça bahsedip istifade etmeleri bu anlamdadır.

Tahkim amaçlı psikolojik operasyonlarda uygulayıcının, istifade edilen inanç ve geleneğe inanıp inanmaması önemli değildir. Önemli olan toplumda kabul görmüş değerleri öne çıkarıp istifade etmektir. İslam ile alakası olmayan devlet veya örgütlerin dini bayramları kutlayıcı etkinlik ve mesajlar yayınlamaları hatta bu konuda abartıya gitmeleri, duyguları okşayarak istifade etmek içindir. Yine gerçekte inkâr edilen bir halkın yerel bayramlarında mesaj yayınlama, resmi etkinlik düzenleme de bu meyandadır. Bu tür operasyonlarda temel espri üzerinde çalışılan topluma “fikirde, gelenekte ve yaşantıda birlikteyiz. Aynı değer yargılarını taşıyoruz. Değer yargılarınız bizim için kutsaldır” gibi mesajlar verebilmektir.

Ülke içinde bir huzursuzluğun baş göstermesi, dış devletlerden tehditler algılanması veya toplumu bazı durumlara hazırlamak için sıkça istifade edilen tahkim edici psikolojik operasyonlarda, genelde halkın aidiyet ve kimliği öne çıkarılarak hazır hale getirilir. Bir ülkede milli bayramların abartılı bir şekilde kutlanması, hiç camiye uğramayan liderlerin sık sık camilerde cemaat arasında poz vermesi veya adı sanı duyulmamış yerel festival ve kutlamaların büyük organizelerle kutlanması, psikolojik bir operasyona işarettir.

Bu tür müspet operasyonlarda genelde abartı ve övgü ön plana çıkar. Toplumda milli duyguları kabartmak için sürekli kahramanlık destanlarının işlenmesi, bu konuda filmlerin verilmesi ve aşırı övgüler dizilerek bazı şahsiyetlerin gündem yapılması yoluna gidilir. Uygulayıcılar her fırsatı değerlendirmeye çalışırlar.

Dünyanın birçok yerinde milli takımın müsabakadan galip ayrılması veya bir sporcunun madalya alması rutin bir olay olarak algılanıp üzerinde durulmazken, Türkiye gibi hamasi duyguların fazlasıyla öne çıkarıldığı ve kullanıldığı yerlerde basit bir eleme karşılaşması dahi önceden yapılan propagandalarla tüm toplum için adeta olmazsa olmaz bir olguya dönüştürülmektedir. Özellikle başarı elde edilince kahramanlık edebiyatı, muzaffer komutan edasıyla bir savaş kazanılmış gibi topluma duygu yoğunluğu yaşatılmaya çalışılarak milli birlik ve beraberlikten tutun, Türk halkının kudret ve üstünlüğüne, dünyaya Türkün gücünü gösterme gibi ucube yaklaşımlarla toplum üzerinde çalışılmaktadır. Gerçekte fazla değer ifade etmeyen sıradan bir spor karşılaşmasının ölüm kalım savaşı gibi sunulması, toplumu hazırlama aşamasıdır. Karşılaşma öncesi yapılan yayınlar, verilen mesajlar operasyonla hedeflenenleri yerleştirmedir. Alınan sonuca göre kahramanlık veya mağduriyet edebiyatı ise sonuç almaya yönelik hamlelerdir. Bu tür yöntemler genelde kendine özgüveni olmayan toplumlarda ve üçüncü dünya ülkelerinde sonuç alıcıdır.

Tahkim edici psikolojik operasyonlarda hedef dost unsurlar olduğundan, toplumun inanç ve değer yargıları kullanıldığından, uygulayıcı açısından bir risk ve zarar söz konusu değildir. Sonuçta toplumda var olan olgular kullanılmaktadır. Sonuç elde edilir veya edilmez, uygulayıcının itibarının zedelenmesi, inandırıcılığının yitirilmesi veya deşifre olup marjinalleşme durumu olmaz. Toplumsal değerler kullanıldığından, fazla emek ve sermaye de istemeyen bir yöntemdir. Bu nedenle çoğu devletler sağlamlaştırıcı operasyonlardan azami derecede istifade etmektedir. İç dengeleri koruma, toplumsal dinamizmi kendi lehine kullanma ve devlete itaat duygusunu güçlendirme gibi hedefleri olan bu nevi operasyonların belli bir zaman sınırlaması yoktur. Her fırsat değerlendirilmeye, toplum için değer arz eden her durumdan istifade edilmeye çalışılır. Diğer olumlu bir yönüyse, sırıtacak derecede abartıya gitmediği sürece toplum içinde yanlış algıya veya olumsuz bir tepkiye neden olmaz. Abartıya kaçmama ve inandırıcı olma durumunda sonuç getiren etkili bir yöntemdir.

Her devlet inanç değerlerini koruma, milli şuuru artırmaya yönelik bazı adımlar atabilir ve bazı uygulamalara gidebilir. Bu normal, hatta olması gereken bir durumdur. Ama uygulayıcının kendisi inanmamasına rağmen toplumun inancından, ahlaki ve milli değerlerinden istifa etmeye çalışması normal bir durum gibi algılanmamalıdır. İslam inanç sistemine ve İslami yaşantıya her türlü baskının yapıldığı dönemlerde dahi devlet ve özellikle ordu için can simidi yine İslam olmuştur. Halklar arasında kopuş hissinin oluştuğu, toplumda tepkinin yükseldiği durumlarda ısrarla İslam kardeşliğinden dem vurulması, bu konuda ehil olmayan ağızlardan nutukların dizilmesi kötü bir psikolojik operasyondur.

Yalan, kandırma ve ikiyüzlü politikalar uygulanmadığı sürece tahkim edici müspet psikolojik operasyonlardan istifade etmenin İslami açıdan bir mahsuru yoktur. Müslüman toplumun var olan değerlerini sağlamlaştırma yolunda öne çıkan fırsatlardan yararlanılır. Tabi bunu yürütenin kimliği önem arz eder. Bu tür bir çalışmaya psikolojik savaş demek de fazla sağlıklı değildir.

İnanç sistemimize ve değerlerimize inanmayan devlet ve şahsiyetlerin abartılı bir şekilde sahip çıkması ve değerlerimize methiyeler dizmesi bizleri yanıltmamalıdır. Birileri değerlere sahip çıktığını iddia edebilir. Ama herkes o değerlere göre yaşayamaz, onların inandırıcılığı, konuştukları gibi yaşayıp yaşamadıklarında saklıdır. Eğer inanarak bir şey yapıyorlarsa zaten abartıya gitmelerine gerek kalmaz. İslam vasat bir dindir. Onda ifrat ve tefrit yoktur. Değer yargılarımızda aşırıya giden, tabir yerindeyse kraldan çok kralcı kesilenlerin psikolojik savaş yürüttükleri kendini gösterir. Bu gözle olaya bakmalıyız. Gelecek yazımızda psikolojik savaşın selbi hedefleri üzerinde duracağız.

Allah’a emanet olunuz.

Abdullah HOCAOĞLU